Ружаны - гэта горад Пружанскага раёна, Брэсцкай вобласці Беларусі. У горадзе Ружаны захавалася некалькі вельмі важных архітэктурных помнікаў і славутасцяў. З пункту гледжання сваёй культурна-гістарычнай спадчыны горад Ружаны з'яўляецца адным з ключавых населеных пунктаў Брэсцкай вобласці і ўсёй Беларусі. А для турыстаў і падарожнікаў па Беларусі, гэты горад з'яўляецца адной з самых цікавых магчымасцяў для падарожжа выхаднога дня. Таксама гэты горад - гэта адзін з найпапулярнейшых экскурсійных напрамкаў ва ўсёй Беларусі.
Ключавой славутасцю горада Ружаны, за кошт якой гэты горад і набыў такую шырокую вядомасць, з'яўляюцца руіны палацавага комплексу Сапегаў. Першапачаткова гэты палац быў пабудаваны ў 1602 годзе канцлерам ВКЛ Львом Сапегам. У тыя часы гэты палац быў вельмі добра ўмацаваны, і мог нават цалкам быць ахарактарызаваны як замак. У другой палове 18-га стагоддзя, замак у горадзе Ружаны быў вельмі значна перабудаваны. Менавіта тады ён і стаў палацам, і менавіта фрагменты таго будынку 18-га стагоддзя і дайшлі да нашага часу. Палац у горадзе Ружаны быў цэнтральнай рэзідэнцыяй Сапегаў - аднаго з найбагацейшых магнацкіх родаў Беларусі. Гэты палац таксама быў адным з самых велічных і прыгожых палацаў ўсёй краіны. Пасля паражэння паўстання 1831 года, у якім Сапегі прымалі актыўны ўдзел на баку паўстанцаў, палац у іх быў канфіскаваны. Пасля гэтага будынкі палацавага комплексу арандаваў у дзяржавы мясцовы прадпрымальнік, ён арганізаваў там ткацкую фабрыку. Палац у горадзе Ружаны моцна пацярпеў у Першую Сусветную Вайну, а ў ходзе Другой Сусветнай Вайны ён канчаткова ператварыўся ў руіны.
Як можна бачыць на адным з фота ніжэй, дзе прадстаўлена рэканструкцыя аблічча палаца ў горадзе Ружаны ў эпоху яго росквіту, раней у склад дадзенага палацавага комплексу ўваходзіла два бакавых флігеля, злучаных з цэнтральным корпусам палаца прыгожымі аранжарэямі, а таксама вельмі салідная ўязная брама. Палац у горадзе Ружаны быў вельмі ўдала пабудаваны на высокім узгорку. Ён і цяпер выглядае вельмі маляўніча і бачны здалёк. Вакол палаца некалі таксама меўся прыгожы парк і цэлы комплекс розных гаспадарчых пабудоў.
На сённяшні дзень, на жаль, адзін з флігеляў палаца ў горадзе Ружаны цалкам страчаны, як і ўсе астатнія гаспадарчыя пабудовы. Цэнтральная ўязная брама выдатна адрэстаўраваная, і ў ёй сёння размяшчаецца музей. А асноўны корпус палаца і той флігель, які захаваўся, працягваюць вельмі павольна рэстаўравацца, але пакуль яшчэ ўяўляюць з сябе руіны. Тым не менш, нават у такім стане палацавы комплекс у горадзе Ружаны з'яўляецца выбітным архітэктурным помнікам і славутасцю Беларусі.
Аднак, горад Ружаны магчыма і не быў бы так папулярны сярод турыстаў, калі б спіс яго славутасцяў вычэрпваўся адным толькі палацавым комплексам. І сапраўды, тут маецца яшчэ некалькі вельмі каштоўных архітэктурных помнікаў. Адным з такіх помнікаў горада Ружаны з'яўляецца царква Святых Пятра і Паўла. Сёння гэта звычайная прыхадская царква, але раней яна ўваходзіла ў склад уніяцкага манастыра. Першапачаткова дадзены храм быў пабудаваны ў 1778 годзе. Праект гэтага храма распрацаваў той жа архітэктар (Ян Самуэль Бекер), што і кіраваў маштабнай рэканструкцыяй палаца, якая праводзілася, як ужо згадвалася, у тыя ж часы. Ну а сам кляштар быў арганізаваны крыху раней, але таксама ў 18-ым стагоддзі. Дарэчы побач з царквой добра захаваўся і манастырскі корпус, пабудаваны ў 1788 годзе. На сённяшні дзень царква ў горадзе Ружаны функцыянуе, знаходзіцца ў выдатным стане і з'яўляецца цікавай славутасцю і архітэктурным помнікам Беларусі.
Іншай важнай славутасцю горада Ружаны з'яўляецца яшчэ адзін храм, а менавіта касцёл Святой Тройцы. Гэты храм размясціўся на цэнтральнай плошчы горада Ружаны прама насупраць царквы. Першапачаткова касцёл быў пабудаваны ў далёкім 1617 годзе. Такі шаноўны ўзрост надае гэтаму храму асаблівую каштоўнасць. Сродкі на яго будаўніцтва выдзяліў сам канцлер ВКЛ Леў Сапега. Касцёл у горадзе Ружаны некалькі разоў перабудоўваўся і рэканструяваўся. Самай маштабнай з гэтых рэканструкцый кіраваў ўсё той жа Я.С.Беккер. Таксама можна адзначыць яшчэ адну цікавую вяху з гісторыі касцёла ў горадзе Ружаны. Справа ў тым, што ў адрозненне ад большасці іншых касцёлаў Беларусі, гэты храм не быў зачынены ў савецкі час. Сёння ён таксама адкрыты для вернікаў, знаходзіцца ў цалкам адрэстаўраваным стане і з'яўляецца вельмі каштоўным архітэктурным помнікам пачатку 17-га стагоддзя.
Касцёл і царква ў горадзе Ружаны фармуюць вельмі характэрны і традыцыйны для Беларусі архітэктурны ансамбль гістарычнай забудовы цэнтральнай часткі горада. Толькі ў Беларусі вельмі часта ў розных гарадах і мястэчках мірна суседнічаюць храмы двух асноўных хрысціянскіх канфесій, займаючы два бакі адной і той жа плошчы.
Яшчэ адной вельмі прыкметнай славутасцю горада Ружаны з'яўляецца каталіцкая капліца Святога Казіміра. Дадзены храм быў пабудаваны ў 1792 годзе. Першапачаткова гэты храм быў паўнавартасным касцёлам, але сёння ён ужо характарызуецца як капліца. Стан капліцы ў горадзе Ружаны далёкі ад ідэальнага, яе аднаўленне, па ўсёй бачнасці, пакуль не плануецца. Аднак нават у такім выглядзе капліца ў горадзе Ружаны з'яўляецца каштоўным архітэктурным помнікам.
Размешчана гэтая капліца на адных з мясцовых могілак, якія ў сваю чаргу размясціліся на самым высокім пункце ўсёй прылеглай мясцовасці, візуальна нават вышэй таго пагорка на якім стаіць палац. Ад капліцы адкрываецца цудоўны від на наваколле, у тым ліку з гэтага ўзгорка бачныя ўсе апісаныя раней славутасці горада Ружаны (гл. апошнія два здымкі). Дарэчы, праект гэтай капліцы распрацаваў Я.С.Беккер. Гэтага саксонскага архітэктара запрасілі да сябе на службу ў канцы 18-га стагоддзя прадстаўнікі роду Сапегаў, і, як бачым, ён сапраўды прыклаў сваю працу да стварэння і абнаўлення фактычна ўсіх архітэктурных помнікаў горада Ружаны - радавога гнязда Сапегаў.
Ну і нарэшце, трэба таксама адзначыць, што ў горадзе Ружаны маецца яшчэ некалькі гістарычных будынкаў, якія таксама можна лічыць маленькімі славутасцямі горада. Сярод гэтых будынкаў адмысловага згадвання заслугоўвае комплекс будынкаў, што раней ставіўся да сінагогі 18-га стагоддзя. Сёння сама сінагога ўяўляе з сябе руіны, а некаторыя іншыя будынкі, што раней ўваходзілі разам з сінагогай ў адзіны архітэктурны комплекс, на сённяшні дзень адноўлены (гл. наступныя два фота). Астатняя частка гістарычнай радавой забудовы мястэчка Ружаны прадстаўлена будынкамі 19-га - пачатку 20-га стагоддзяў. Гэтыя будынкі добра дапаўняюць выдатную турыстычную атмасферу горада Ружаны. Але на жаль, тут не захавалася хаця б аднаго паўнавартаснага гістарычнага квартала. А будынкі, пра якія ідзе гаворка, размешчаны ў цэнтральнай частцы горада эпізадычна, і забудаваны сучаснымі пабудовамі.
Таксама трэба абавязкова адзначыць, што хоць горад Ружаны і зусім невялікі, тым не менш тут маецца ўся неабходная турыстычная інфраструктура. У прыватнасці, тут вядома ж знойдуцца: кафэ, гасцініцы, крамы, аптэка, банк, запраўка і іншае. Але, дарэчы, чамусьці менавіта ў горадзе Ружаны, зусім не развіты гандаль сувенірамі і другой падобнай прадукцыяй. Але, гэта і не так важна, галоўнае, што агульнае ўражанне ад наведвання горада Ружаны ў турыстаў заўсёды вельмі добрае.
Замалёўкі Напалеона Орды, Ружаны:
