Mir - to osiedle typu miejskiego w Korelickim powiatu, Grodzieńskiego obwodu Białorusi. Osiedle Mir nader bogate na bardzo wartościowe zabytki architektury i wystające osobliwości. W pierwszą kolejność, osiedle Mir słynne dzięki temu, że właśnie tu rozmieszczony zamek w Mirze - jedna z najważniejszych i najwartościowszych osobliwości całej Białorusi, która włączona na listę Światowego dziedzictwa UNESCO.
Historia zamku w Mirze zaczyna się w pierwszej połowie 16-go wieku. Ścisła data początku budownictwa zamku w Mirze jest nieznana. Zgodnie podstawowej wersji pierwszy etap budowy zamka w osiedlu Mir potrwał z 1522 po 1526 lata. Wtedy byli wzniesione wszystkie pięć wież zamka a także ściany łączące wieży.
W planie zamek jest kwadratowy, długość ścian zestawia koło 75 metrów, wysokość - koło 12 metrów, grubość przy podstawie - 3 metry, w górnej części grubość ścian zestawia 2 metry. Wysokość czteropiętrowych wież wynosi 27 metrów. Ściany i wieże wyłożone są trójwarstwowym mieszanym ceglanym i kamiennym murem, co mówi o dobrej zdolności obronnej zamku w Mirze.
W dolnej części ścian byli przecięte strzelnicy, a zachodnia i północna ściany od strony podwórza miały bojowe galerie z sosnowymi parapetami. Wieże występują poza granice ścian. Cztery wieże rozmieszczone po kątach zamka. Na chwilę budowy jedyne wejście w zamek zostało przewidziane przez wjazdową bramę, którą koronowała piąta wieża, rozmieszczona na środku zachodniej ściany. Zamek początkowo powstawał jak rezydencja magnacka. Go pierwszymi gospodarzami byli Iliniczowie. Cel budowy tak dobrze umocnionego zamka nieznany. Uwzględniając, co osiedle Mir w 16-ym wieku było wystarczająco spokojnym miejscem, przewiduje się że zamek był zbudowany ze względów prestiżu.
Po tym jak w 1568 roku nowymi gospodarzami zamku w Mirze zostały Radziwiłłowie tu zostały wznowione pracy budowlane. W wyniku wzdłuż północnej i wschodniej ścian od strony wewnętrznego podwórza zamka w Mirze był wybudowany dwupiętrowy pałac. Zamek w Mirze brał udział we wszystkich znacznych wojnach, które odbywali się na Białoruskiej ziemi w 17-19 wiekach. Tak w czasie rosyjsko-polskiej wojny, w 1655 roku zamek przez szturm został wzięty Kozakami i poważnie był uszkadzany. W czas Północnej wojny, w 1705 roku zamek w Mirze silnie ucierpiał i został spalony w czasie ataków szwedów. Następnie w 1730-ch latach zamek gruntownie został odbudowany. Na środek 18-go wieku wypadł «złoty wiek» zamku w Mirze. W te czasy to był nie tylko zamek, ale też jedna z najwspanialszych magnackich rezydencji, otoczona przez piękny park i system zbiorników wodnych.
Jednak z upadkiem Rzeczypospolitej nadepnęła i epoka opustoszenia w zamku w Mirze. W 1794 roku, w czasie powstawania Tadeusza Kościuszki, zamek znów wziął udział w działaniach wojennych, i silnie był uszkadzany. W czas wojny 1812 roku zamek także dwukrotnie zostawał polem działań wojennych i następny raz poważnie był uszkadzany. Wkrótce po tych wydarzeniach nowymi gospodarzami zamku w Mirze zostali przedstawicieli rodu Wittgenstein. Przedstawiciele tego rodu posiadali zamkiem w wejściu prawie wszystkiego 19-go wieku, jednak ze względu na określone finansowe, prawne i rodzinne trudności tak i nie mogli przystąpić do przywrócenia i przebudowy zamku w Mirze. Tak więc, zamek w Mirze, silnie uszkadzany jeszcze na przełomie 18-go i 19-go wieków, przestał całe stulecie w opustoszeniu i na koniec 19-go wieku przedstawiał z siebie monumentalne i mocne, ale i tak ruiny.
Następnie w 1891 roku nowymi właścicielami zamku w Mirze zostali Światopełk-Mirscy. Nowi gospodarze naraz zaś przedsiębiorą próby po przywróceniu zamkowego kompleksu. Jednak przede wszystkim niedaleko od zamka wznosi się nieduży piętrowy pałac (nie zachujący się do naszego czasu) i kilka gospodarczych budów (te budowy częściowo zachowały się, ale niedostępne dla turystów, tak jak znajdują się na zamkniętym terytorium miejscowego przedsięwzięcia). Oprócz tego, na przełomie 19-go i 20-go wieków był odnowiony park otaczający zamek w Mirze, i oczyszczony staw, rozmieszczony pod ścianami zamku w Mirze.
Także na terytoria parku, całkiem obok zamka w 1904 roku została zbudowana rodową kaplica-grobowiec. Przy czym cały ten czas zamek kontynuował zostawać w opustoszeniu. Do konserwacji zamku w Mirze przystąpili tylko w 1917 roku. Do 1939 roku osiedle Mir wchodziło w skład Polski, a zamek w Mirze należał dawnym właścicielom. Cały ten czas tu kontynuowali przeprowadzać obliczone rekonstrukcyjne prace. Jednak pełnowartościowe przywrócenie i przebudowa zamku w te czasy tak i nie udało się urzeczywistnić. Tym nie mniej, w rezultacie przeprowadzonych prac, do początku Drugiej Wojny Światowej zamek w Mirze znajdował się w bardzo mocnym stanie.
W 1939 roku, po tym, jak osiedle Mir wszedł w skład Białoruskiej SRR, zamek w Mirze był nacjonalizowany. Do 1941 roku w nim rozmieszczał się zakład produkcyjny. W czasy niemieckiej okupacji - żydowskie getto i obóz dla jeńców. Po wyzwoleniu osiedla Mir w 1944 roku i aż do 1956 roku zamek w Mirze częściowo został wyposażony w nowe urządzenia pod siedziby ludzkie. W 1947 roku zamek w osiedlu Mir był wzięty pod ochronę państwa. W 1987 roku stanął filią Państwowego muzeum artystycznego Białoruskiej SRR. Wtedy zaś była zaczętą konserwacją zamku w Mirze, która w sumie potrwała prawie trzy dziesiątki lat i do reszty była kończona tylko na środku 2010-ch lat. W 1988 roku zamek w Mirze dostał statusu kulturowo-historycznego pomnika państwowego znaczenia. W 2000 roku Zamkowy kompleks «Mir» został wpisany na Listę pomników światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Od 2011 roku muzeum, kładący się na zamku, stał się niezależnym.
Na dzisiejszy dzień zamek w Mirze już do reszty i bardzo dobrze odbudowany. Zamek w Mirze - to turystyczny obiekt z doskonale rozwiniętą infrastrukturą. Tu jest i kilka restauracji z unikatowymi receptami starobiałoruskiej kuchni, i upominkowe ławki z unikatowymi wyrobami białoruskich mistrzów, i przestronne parkowanie. Terytorium naokoło zamka dobrze urządzane, a sam zamek w Mirze teraz staje się muzeum z bardzo bogatą ekspozycją, która doskonale oddaje wszystkie aspekty funkcjonowania zamka w 17-18 wiekach. Odbudowane nie tylko eleganckie sale i wnętrza pałacowej części zamka, ale też i gospodarcze kąciki zamka, podziemia, więzienie, wąskie przechodzenia w zamkowych ścianach i wieżach, atrybuty wojskowe zamku i liczny inne.
Wszystko to pozwala bardzo głęboko pogrążyć się w atmosferę odpowiedniej epoki. Zapoznać się z tym jak było organizowane życie i pobyt wszystkich mieszkańców zamku w Mirze. Także na zamku funkcjonuje komfortowy hotel, z salami konferencyjnymi dla prowadzenia przedsięwzięć na wysokim poziomie. W zamku w Mirze przechodzi bardzo wiele różnych kulturalno-historycznych przedsięwzięć, takich jak: rycerskie festiwale, koncerty, wystawy, teatralizowane przedstawienia albo konferencje naukowe. Zamkowy kompleks «Mir» - to jeden z najpopularniejszych turystycznych obiektów Białorusi i jeden z najbardziej rozpoznawalnych jej symbolów. Tutaj co rok przyjeżdżają dziesiątki tysiąc białoruskich i turystów zagranicznych i podróżnych, przez osiedle Mir przechodzi mnóstwo wycieczkowych tras.
Zamek w Mirze nie zostawia turystów i podróżnych obojętnymi po wielu przyczynach: po pierwsze, wiek zamka zestawia koło pięciuset lat; po drugie, zamek w Mirze posiada nader robiące wrażenie rozmiary i powierzchowność, do tego wybielone wnęki i pasy dobrze kontrastują z czerwonymi ceglanymi ścianami zamka wzmacniając artystyczną wyrazistość budowy; po trzecie, ten zamek jak rzadko dobrze odbudowany; po czwarte, naokoło zamku w Mirze bardzo malowniczo rozciągnął się przestronny park ze zbiornikiem wodnym. Spacer po tym parku wokół zamku i jeziora może wywołać u turystów masą pozytywnych emocji.
Na terytoria parku zachowała się i inna ciekawa osobliwość - kaplica-grobowiec, zbudowana w 1904 roku. Chociaż kaplica zbudowana i wiele później zamka, niemniej jednak te zabytki architektury doskonale wpisały się w otaczający krajobraz. Dana kaplica doskonale łączy się z zamkiem i dobrze go uzupełnia. W czasy radzieckie w kaplicy rozmieszczał się spichrz. Następnie ona długi czas znajdowała się w opustoszeniu. W 2004 roku byli zaczęte pracy konserwatorskie, które były kończone w 2008 rokowi, kiedy kaplica stanęła dostępna dla odwiedzin turystami. Dana kaplica-grobowiec wchodzi w skład muzeum «Zamkowy kompleks Mir», i staje się jego nieodłączną częścią. Przy tym malownicze mozaikowe panneau z przedstawianiem Chrystusa, ozdabiające główna fasada kaplicy, i przewodzące w jej wyglądzie, oddzielnie włączone do Państwowej listy kulturowo-historycznych wartości Republiki Białoruś. Rządem z kaplicą w parku w osiedlu Mir zachowała się także stróżówka początku 20-go wieku.
W pierwszą kolejność, osiedle Mir słynne właśnie dziękując zamkowi, który rozmieścił się tu, jednak tu jest jeszcze nieco wystających i bardzo wartościowych osobliwości i zabytków architektury, które doskonale uzupełniają wstrząsająca turystyczną atmosferę osiedla Mir, i pojawiają się ważnymi zestawiającymi białoruskiego kulturalno-historycznego dziedzictwa. Mowa idzie o dwóch starych świątyniach i nader godnym uwagi szeregowym zabudowywaniu, także rozmieszczonych w osiedlu Mir.
Pierwszej taką osobliwością osiedla Mir staje się kościół Świętego Nikołaja, który powstawał od 1599 roku po 1605 rok. Z uwagą, co sąsiednie z kościołem budynek, który wcześniej wykonywał funkcje plebanii, t.zn. domy duchownego i parafialnej administracji, także bardzo starożytny, powstawał od 1604 roku po 1609 rok. Kościół Świętego Nikołaja w osiedlu Mir za całą swoją historię prawie nie przestawiał się i doszedł do naszego czasu w pierwotnym wyglądzie. W ciągu całego czasu istnienia kościoła tu przeprowadzały się tylko naprawcze i rekonstrukcyjne prace ale nie było istotnych przebudów. Wkrótce po klęsce powstawania 1863 roku, a mianowicie w 1865 rokowi dana świątynia była ponownie poświęcona w cerkiew prawosławną. W 1919 roku, kiedy osiedle Mir wchodziło w skład międzywojennej Polski, świątynia została zwrócona katolikom. W czasy radzieckie kościół został zamknięty.
W 1990 roku świątynia znów zwrócona wierzącym, jednak tylko w 2001 roku tu zostali zaczęci prace konserwatorskie. Kościół wznowił swoją pracę w 2009 roku. Na dzisiejszy dzień kościół Świętego Nikołaja w osiedlu Mir znajduje się w znakomitej kondycji, funkcjonuje po początkowym przeznaczeniu i otwarty nie tylko dla wierzących, ale też dla licznych turystów. Ten unikatowy, bardziej niż czterechsetletni kościół wywołuje zasługiwano zainteresowanie u podróżnych. Kościół Świętego Nikołaja w osiedlu Mir przed siebie «oddycha» starożytnością, wewnątrz kościoła wyczuwają się jakieś średniowieczne dreszcze nawet w najbardziej wielki upał. Architektura kościoła, który doskonale widziany od zamku w Mirze, wykonana pod budowę samemu zamkowi i doskonale z nim harmonizuje. Kościół wygląda jak jedna z wież zamka wyniesiona po coś na peryferie. Kościół i zamek dobrze uzupełniają przyjaciel przyjaciela i kształtują bardzo malowniczą panoramę wszystkiego osiedlania.
Idącą bardzo ważną i starą osobliwością osiedla Mir staje się cerkiew Trójcy Świętej, która wznosiła się tu od 1533 roku po 1550 rok. Wiek tej świątyni robi jej nader ciekawej dla turystów. Rzeczywiście, w Białorusi zachowało się nie tak znowu i wiele pięćsetletnich zabytków architektury, dlatego każdy z ich przedstawia szczególną wartość dla kulturalno-historycznego dziedzictwa kraju. Cerkiew Trójcy Świętej w osiedlu Mir od 1705 roku i po 1839 rok była unickiej. Wtedy zaś, w 18-ym wieku, dana świątynia wchodziła w skład bazyliańskiego klasztoru, który został zniesiony w 1824 roku. W drugiej połowie 19-go wieku cerkiew w osiedlu Mir niejeden raz przestawiała się, kilka razy także odbudowywała się po pożarach. Najznaczniejsza przebudowa cerkwi doszła do skutku w 1865 roku. Tak więc, cerkiew w osiedlu Mir zachowała się do naszego czasu w charakterze, który nieco odznacza się od jej oryginalnego wyglądu 16-go wieku. W nasze dni dana świątynia znajduje się w dobrym stanie i otwarta dla wierzących i turystów.
Także, w samym centrum osiedla Mir rozciągnęły się kilka kwartałów bardzo ciekawego i pociągającego szeregowego miejskiego zabudowywania końca 19-go - początku 20-go wieków. Przy tym jednostkowe budynki, wchodzące w skład tego historycznego zabudowywania, odnoszą się nawet ku 18-mu stuleciu. Wśród budynków, które w nasze dni zestawiają te historyczne kwartały osiedla Mir, jest cały kompleks budynków byłego synagogalnego podwórza. Inne budynki, wchodzące w dany zespół architektoniczny, wcześniej były administracyjne, handlowe albo mieszkalne. No lecz na dzisiejszy dzień, wszyscy te historyczne budowy wykonują administracyjne i handlowe funkcje, a także są wykorzystywani pod siedziby ludzkie. Nawiasem mówiąc rozmieszczone w tych historycznych budowach infrastrukturalne obiekty doskonale uzupełniają doskonałą turystyczną atmosferę osiedla Mir. Tu znajdą się i sklepy, i kilka kawiarń, i banki, i apteka, i bankomaty, i hotel, i krajoznawcze muzeum, i liczny inne. Przypomnimy że w składzie zamkowego kompleksu także jest mnóstwo dodatkowych infrastrukturalnych obiektów, takich jak hotel, upominkowe ławki i restauracja. W sumie, w osiedlu Mir jest całe widmo różnych propozycji dla turystów, odznaczających się po cenie i wytworności.
Jest w osiedlu Mir i jeszcze jedna osobliwość - cerkiew Świętego Gieorgija, zbudowana w 1910 roku. Oprócz tego, w osiedlu Mir jest i jeszcze kilka niedużych osobliwości, które, jednak, na tle już opisanych osobliwości osiedla Mir, nie przedstawiają dużego zainteresowania dla turystów. Wśród takich osobliwości można oddzielnie wspomnieć: fundamenty folwarcznego domu końca 19-go wieku (ten nieduży pałac już wspominał się przy opisie historii zamku w Mirze); gospodarcze budowy, niedostępne turystom i odnoszące się wcześniej ponadto folwarcznemu kompleksowi; a także kilka współczesnych przydrożnych kaplic.
Szkice Napoleona Ordy, Mir:
