Lida - to miasto Grodzieńskiego obwodu Białorusi, administracyjne centrum Lidzkiego powiatu. Podstawową osobliwością miasta Lida staje się zamek, założony tu w 1323 rokowi. Budownictwo zamka trwało przykładnie pięć lat. Takim czynem, zamkowi w Lidzie już koło 700 lat. To robi dany zabytek architektury jednym z najstarszych zachujących się kamiennych urządzeń w Białorusi, a jeśli uwzględnić na to, że Lidzki Zamek posiada bardzo robiące wrażenie rozmiary, to naraz staje zrozumiale, co przed nami jedna z najważniejszych osobliwości Białorusi. Lidzki Zamek niedawno w całości został odrestaurowany. Ale jakość konserwacji wywołuje pewne pytania. Sprawa w tym, że przy przywróceniu zamka aktywnie były wykorzystywane takie materiały budowlane jak: cegła, płyty zamknięcia, schodów przeloty i inne. Naturalnie wszyscy te rozwiązania architektoniczne nawet nie przypominają to, czym był Lidzki Zamek w epoce swojego kwitnięcia. Na przykład, jego ściany zostały wykonane z kamienia naturalnego.
Zwięźle opiszemy historię zamka w mieście Lida. Tak więc, Lidzki Zamek został zbudowany na usypanym piaszczystym wzgórzu z kamienia łamanego w pierwszej połowie 14-go wieku po rozkazie księcia Gedemina w formie nieregularnego czworoboku z dwoma kątowymi wieżami. Początkowo zamek w mieście Lida był otoczony przez błotniste brzegi dwóch łączących się w tym miejscu rzek i rów. Później w system umocnień było włączono sztuczne jezioro.
Pierwsze duże bitwy odbyły się pod murami zamku w 1384 rokowi. Następnie w prądzie wynikających trzech stuleci Lidzki Zamek także regularnie brał udział w różnych wojnach. Atakowały zamek i krzyżowcy, i oddziały Rosjan książąt, i krymscy Tatarzy. Brał udział zamek także w miejscowych wewnętrznych wojnach. Ze zmiennym powodzeniem zamek to łapał się napastniczce stroną, to z powodzeniem odpierał ataki. W czas Północnej wojny, w początku 18-go wieku zamek był dwukrotnie silnie uszkadzany atakami Szwedów, które wysadziły jego wieże. Z tych wydarzeń zaczął się czas opustoszenia i zniszczenia Lidzkiego Zamka. Ostatnia bitwa tu odbyła się w 1794 roku między powstańcami Kościuszki, które broniły się w ruinach zamka i rosyjskim wojskiem.
W 1891 roku, po pożarze, który zniszczył całe śródmieście Lidy, miejskie władze zaczęli rozpatrywanie i wyprzedaż zamkowych budów wykorzystując nabierane materiały budowlane dla przywrócenia miasta. Ze stoków zamkowego wzgórza stali wydobywać piasek. W 1920-ch latach, kiedy miasto Lida wchodziło w skład międzywojennej Polski, zamkowe budowy były niewiele odnowione. W 1953 roku Lidzki Zamek wpadł na listę pomników architektury, wziętych pod państwową ochronę, chociaż to i nie zatrzymało jego dalszego zniszczenia. Tylko w 1982 roku została urzeczywistniona całkowita konserwacja Lidzkiego Zamka. Jeszcze niewiele później, na środku 1990-ch lat, byli wreszcie zaczęty pracy konserwatorskie, które z przerwami trwały dwa dziesiątki lat.
Miasto Lida wystarczająco duże. Zamek rozmieszczony w samym centrum Lidy. Dlatego, niestety, otaczający miejski krajobraz z wieżowcami i prospektami niezbyt harmonizuje z Lidzkim Zamkiem. Tym nie mniej, obok zamka jest nieduża, dobrze urządzana zielona strefa ze zbiornikiem wodnym i fontannami. Turyści i podróżni bardzo aktywnie odwiedzają Lidzki zamek. Przez Lidzki Zamek przechodzi mnóstwo turystycznych i wycieczkowych tras. Tu przeprowadza się szereg różnych przedsięwzięć historycznej tematyki. Oczywiście, Lidzki zamek znajdując się w śródmieściu, otoczony przez należytą infrastrukturę. Tu znajdą się i restauracje, i hotele, i bankomaty, i inne niezbędne turystom obiekty.
Oczywiście zaś, w mieście Lida są i inne ważne osobliwości. Jedna z nich to kościół Wzniesienia Świętego Krzyża, rozlokowany tuż obok ze słynnym Lidzkim Zamkiem. Kościół Wzniesienia Świętego Krzyża w mieście Lida nazywają także «farny», to znaczy głównym wśród Lidzkich kościołów. Dana świątynia wykonana w stylu baroku. Budowa kościoła została zakończona w 1770 roku. Los świątyni jak rzadko szczęśliwy. Dany kościół w mieście Lida nigdy nie zamykał się, nie przechodził z jednej konfesji do innej i bez strat przeżył dwie wojny światowe. I tylko w czasie pożaru 1821 roku zostały stracone dwie nieduże wieżyczki, ozdabiające główna fasada świątyni. W 1794 roku w ogrodzeniu kościoła w mieście Lida byli pogrzebani powstańcy Kościuszki, które zginęli tu w potyczce z rosyjską kawalerią. Do żalu z powodu, dane ogrodzenie z bramą do naszych dni nie zachowało się.
Wnętrze kościoła w mieście Lida bardzo zamożnie dekorowane, go ozdabiają ornamentalne lepienie i rzeźby w stylu rokoka, a także freskowe malowanie sprowadzań i ścian świątyni. Ołtarze świątyni zbudowane ze sztucznego marmuru. W tym Lidzkim kościele jest przechowywana ikona Matki Boskiej, którą na terytorium Białorusi przywieźli franciszkanie jeszcze w 14-ym wieku, przy zakładce pierwszego kościoła na tym miejscu. A więc, kościół w mieście Lida staje się ważnym zabytkiem architektury 18-go wieku, kulturowo-historyczną wartością i osobliwością Białorusi. Ta stara świątynia niezbyt razi swoimi rozmiarami, ale dzięki swojemu rozmieszczaniu obok zamka, a także zamożnie ozdobionemu wnętrzu, farny kościół w mieście Lida korzysta się zasłużoną uwagą turystów.
Nieco dalej, rozmieszczona idąca ważna osobliwość miasta Lida, a mianowicie Katedralny sobór Świętego Michaiła Archanioła. Ta świątynia wznosiła się w mieście Lida od 1797 roku po 1825 rok. Początkowo świątynia powstawała jak kościół w składzie katolickiego klasztoru. Obok z kościołem rozmieściły się klasztorny korpus i dzwonnica. Przy tym bardzo z uwagą, że budowę świątyni sfinansował osobiście rosyjski cesarz Pawła I. Klasztor był likwidowany w 1832 roku (w związku z przytłoczeniem powstawania 1830-31 lat), a w budynkach klasztoru rozmieściła się świecka szlachecka szkoła. Świątynia silnie ucierpiała w czasie pożaru w 1842 roku. Przywrócenie świątyni trwało bardziej dwadzieścia lata. A w związku z wybuchem powstania, przywrócona świątynia w 1863 rokowi naraz została przekazana do kościoła prawosławnego.
W okresie międzywojennym, kiedy Lida wchodziła w skład Polski, świątynia znów została zwrócona kościołowi katolickiemu. W 1957 rokowi dana świątynia w mieście Lida była zamknięta przez władze radzieckie. W początku 1960-ch lat budynek świątyni stanął być wykorzystywany jak planetarium. W 1996 roku świątynia została zwrócona kościołowi prawosławnemu i stała się soborem. Sobór Katedralny Świętego Michaiła Archanioła staje się zabytkiem architektury początku 19-go wieku, ważną osobliwością Białorusi i zasługuje na uwagę turystów. Przez rząd ze świątynią, jak dawniej rozmieszczony były klasztorny korpus, ściśle dobudowany do soboru, a także dzwonnica.
Jest w mieście Lida i jeszcze kilka niedużych osobliwości. Na przykład, drewniany kościół Niepokalanego Poczęcia Panny Marii, który został zbudowany w 1933 roku (na idącej fotce), staje się wystarczająco ciekawym pomnikiem białoruskiego budownictwa drewnianego. Także w niedawne czasy w mieście Lida było zbudowane jeszcze cztery nowych kościoła.
Kolejną niedużą osobliwością miasta Lida można nazwać katolicka kaplica Świętej Warwary, zbudowaną w 1930 roku (na idącej fotce z prawej strony). Oprócz tego, w mieście Lida w niedawne czasy było wzniesione także nieco współczesnych cerkwi prawosławnych.
Także na poszczególnej wzmianki zasługuje stary parowóz, ustalony w mieście Lida na cokół i wykonujący w ten sposób rola pomnika. Wśród innych ciekawych właściwości miasta Lida można wyodrębnić oprawę wodociągowych kolumienek. Większość z nich wykonana tak jak pokazane na fotkę poniżej. Ten drobiazg przyszedł w samą porę i bardzo spodobał się turystom. Przecież liczny turyści, odwiedzający miasto Lida, to młodzi ludzie podróżujący na rowerach po różnym turystycznym trasom. A dla nich możliwość napicia się, zaopatrzyć się w wodę i umyć się przed siebie nie zatrzymując się, to całkiem nie jest zbyteczne.
Szkice Napoleona Ordy, Lida: