Szczorsy - to wieś w Nowogródzkim powiatu, Grodzieńskiego obwodu Białorusi. Podstawową osobliwością wsi Szczorsy stają się fragmenty szerokiego pałacowego kompleksu z dużym parkiem i stawami. Większość budynków, odnoszących się do pałacowo-parkowego kompleksu na wsi Szczorsy, wznosili się w drugiej połowie 18-go i 19-ym stuleciu. Do żalu z powodu, sam pałac, zbudowany w 1776 roku, do naszych dni nie zachował się, od niego zostały tylko podwały, które na daną chwilę już prawie poszły pod ziemię. W skład pałacowo-parkowego zespołu na wsi Szczorsy, oprócz samego pałacu, w 19-ym wieku wchodziło mnóstwo różnych gospodarczych, mieszkalnych i budynków biurowych. Liczne z tych drugorzędnych budynków w tym albo innym stopniu zachowali się do naszych dni.
Do produkcji różnych towarów i licznych pracowni w składzie pałacowo-parkowego zespołu na wsi Szczorsy w drugiej połowie 19-go wieku było zbudowane gospodarcze podwórze. Mimo na swoje przeznaczanie, kompleks gospodarczych budów został wytrzymany w nader niezwykłym i bardzo pozostającym w pamięci zamkowym stylu. Zespół architektoniczny gospodarczego podwórza na wsi Szczorsy był otoczony przez potężne ściany, które koronowały okrągłe kątowe wieże. Samo gospodarcze podwórze rozmieściło się na uboczu na podstawowy kompleks pałacowych budów. Gospodarcze podwórze na wsi Szczorsy staje się nader unikatowym i ciekawym obiektem, posiada samodzielną wartość i powab w oczach turystów.
Pałac na wsi Szczorsy był częściowo zburzony w czasie Pierwszej Wojny Światowej. W ogóle mówiąc, po Pierwszej Wojnie Światowej na wsi Szczorsy został już po prostu folwarczny kompleks. Przy tym status centralnego budynku kompleksu przeszedł do byłej biblioteki, która została przebudowana pod budynek mieszkalny i przeobraziła się do dworu (o tej bibliotece jeszcze oddzielnie powiemy dalej). Po Drugiej Wojnie Światowej folwarczny kompleks na wsi Szczorsy był częściowo rzucony, częściowo przekazany w posiadłość miejscowego przedsiębiorstwa rolnego. Ruiny pałacu do reszty zostały rozebrane na cegłę w 1950-ch latach. Z tych porów i aż do naszego czasu majątek na wsi Szczorsy stopniowo podupada.
Do naszych dni zachowały się tylko fragmenty folwarcznego kompleksu na wsi Szczorsy: budynek piętrowy biblioteki; lewa pałacowa oficyna; karo służbowych korpusów; ruiny kuźni, stajni i innych gospodarczych budów. Budynek biblioteki i lewa oficyna na daną chwilę znajdują się w stosunkowo dobrym i mocnym stanie. Karo służbowych korpusów, które w drugiej połowie 20-go wieku było wykorzystywane pod siedziby ludzkie, a teraz rzucone, znajduje się w przygnębiającym, ale na razie jeszcze jednolitym stanie. Większość gospodarczych budów, w tej liczbie budowy odnoszące się do oddzielnie rozmieszczonego gospodarczego podwórza, na daną chwilę już mogą być scharakteryzowani jak ruiny, na szczęście porem jeszcze nader mocne i nieźle pooddawać oryginalny wygląd odpowiednich budynków.
Dzisiaj nieco ocalałych budów byłego pałacowo-parkowego kompleksu na wsi Szczorsy są wykorzystywane miejscową administracją i przedszkolem. W budynku biblioteki w drugiej połowie 20-go wieku była szkoła, następnie funkcjonowały artystyczne pracownie a teraz budynek biblioteki jest pusty i stopniowo zaczyna walić się. Szeroki park krajobrazowy na wsi Szczorsy dzisiaj przypomina dziki las, chociaż pośrodku go i zagospodarowane boisko. Kaskadowy system stawów także wygląda niezbyt malowniczo. Trzeba zaznaczyć że są całkowicie konkretne plany po całkowitej konserwacji pałacowo-parkowego kompleksu na wsi Szczorsy. Z celem prowadzenia konserwacji stworzony nawet fundusze specjalne i regularnie przeprowadzają się różne dobroczynne imprezy. Jednak prace po konserwacji, niestety, na razie jeszcze nie rozpoczęły się.
Tym nie mniej, nawet te fragmenty pałacowo-parkowego kompleksu na wsi Szczorsy, które można zobaczyć dzisiaj, dają pojęcie o dawnej wielkości zespołu, posiadają obliczoną atrakcyjność i mogą być ciekawi dla turystów. Tu, na wsi Szczorsy, na niedużym obszarze zebrane mnóstwo starych na wpół zniszczonych budynków. Spacerując po tym miejscom wolno przedstawić i porozmyślać o tym jak płynęło życie w 19-ym wieku. Fragmenty folwarcznego kompleksu na wsi Szczorsy stają się zabytkiem architektury i ogrodowej sztuki drugiej połowy 18-go - początku 19-go wieków a także ważną osobliwością Białorusi.
Nie można nie powiedzieć kilku poszczególnych słów o bibliotece, która funkcjonowała na wsi Szczorsy, przy pałacu, w 19-ym wieku. Sprawa w tym, co biblioteka ta była bardzo bogata, tu były przechowywane ponad 20 tysięcy książek i mnóstwo najwartościowszych historycznych i archiwalnych dokumentów (starych rękopisów, manifestów, map geograficznych Białorusi, Litwy i Polski, korespondencja i dzienniki ważnych postaci historycznych). Ta biblioteka przyciągała na wieś Szczorsy mnóstwo wystających ludzi 19-go wieku. Odwiedzali tę wieś i pisarze i historycy i naukowcy. Wśród najsłynniejszych gości wsi Szczorsy, oczywiście trzeba wspomnieć Adama Mickiewicza, który napisał tu kilka poematów. W lata Pierwszej Wojny Światowej fundusze danej biblioteki zostały wyeksportowane w głąb Rosji, lecz później przekazane Kijowskiemu uniwersytetowi.
Jest na wsi Szczorsy i jeszcze jedna ważna osobliwość, a mianowicie cerkiew Świętego Dmitrija Sołunskiego. Cerkiew na wsi Szczorsy była zbudowana w 1776 roku (jednocześnie z pałacem). Tak więc, ta świątynia nader stara, i dlatego może przedstawiać ustalone zainteresowanie dla turystów. Początkowo dana świątynia została zbudowana w charakterze unickiego kościoła w miejscu i w zamian starego kościoła drewnianego 14-go wieku, który spalił się wcześniej. Później, z likwidacją unii, świątynia została przekazana kościołowi prawosławnemu. W 1930-je lata cerkiew na wsi Szczorsy silnie ucierpiała od ognia ale została przywrócona.
W końcu z 1950-ch lat, świątynia została zamknięta i wyposażona w nowe urządzenia do sportowej sali, a następnie - w skład ziarna. Jeszcze później budynek świątyni na wsi Szczorsy był do reszty zaniedbany i kontynuował stopniowo walić się. W 1988 roku świątynia została zwrócona kościołowi prawosławnemu i przywrócona. Na dzisiejszy dzień, po starannej konserwacji, cerkiew na wsi Szczorsy znajduje się w dobrym stanie, staje się działającą świątynią, zabytkiem architektury 18-go wieku i pięknym zabytkiem dawnych czasów, kulturowo-historyczną wartością i ciekawą osobliwością Białorusi.
Szkice Napoleona Ordy, Szczorsy:
