Połock - to wielkie miasto Witebskiego obwodu Białorusi, administracyjne centrum Połockiego powiatu. Miasto Połock - najbardziej stare miasto Białorusi. Po raz pierwszy on wspomina się w "Powieść minionych lat" w 862 rokowi. Ale w rzeczywistości, miasto widoczne jeszcze starzej. Na granicy pierwszego i drugiego tysiącleci, jak wiadomo, miasto Połock było stolicą jednoimiennego księstwa - pierwszego białoruskiego państwa. W mieście Połocku zachowały się bardzo wiele różnych zabytków architektury i osobliwości. Jedną z podstawowych osobliwości miasta Połocka staje się budynek katedry św. Zofii.
Początkowo katedra św. Zofii w Połocku została zbudowana między 1044 i 1066 latami. Po pewnym wiadomościom, na chwilę swojej budowy katedra św. Zofii w Połocku była pierwszym i jedynym pełnowartościowym kamiennym budynkiem na terytoria współczesnej Białorusi. Chociaż, być może, rozumie się przez to, że to najstarsze z zachujących się do naszych dni kamienny budynków (chociaż od oryginału zachowali się tylko fragmenty fundamentu i nieduże elementy ścian).
Do końca 16-go wieku świątynia funkcjonowała i była prawosławna. Po podpisaniu Brzeskiej unii w 1596 roku sobór przeniósł się do unitów. Po pożarze i częściowym zniszczeniu 1607 roku sobór pewien czas znajdował się w opustoszeniu. Ale do 1618 roku sobór został przywrócony i częściowo przebudowany. W 1642 roku sobór znów ucierpiał od ognia ale znowu wkrótce został przywrócony. W przebiegu rosyjsko-polskiej wojny Połock został wzięty przez rosyjskie wojska, dlatego z 1654 i do 1667 roku katedra św. Zofii była prawosławna a następnie znów przeszedł do unitów. Jednak, w czasie Północnej wojny 1700-1721 lata w kruchcie świątyni na rozkaz cara Piotra I rozmieścili prochowy skład, który 1 maja 1710 roku eksplodować, po czym katedra św. Zofii w całości została pokrzyżowana i przeleżała w ruinach do 1738 roku.
Po tego, na zachujących się fundamentach katedry św. Zofii w stylu wileńskiego baroki zbudowały absolutnie nową świątynię, która stanowiła dwuwieżową bazylikę. Budowa nowej świątyni została zakończona w 1750 roku. Znów zbudowana świątynia była unicka. Właśnie ta świątynia i osiągnął do naszych dni. W czas wojny ojczyźnianej 1812 roku świątynia była wykorzystywana wojskami francuskimi jak stajnia. W dalszym, widocznie, stał puste. A w 1839 rokowi świątynia została zwrócona prawosławnym. W 1911-1914 latami był wprowadzony remont kapitalny soboru. W 1924 roku w ramach radzieckiej ateistycznej polityki cerkiew zamknęli i rozmieścili w niej krajoznawcze muzeum. W okres niemieckiej okupacji z 1942 po lipiec 1944 roku katedra św. Zofii była działającym, a potem znów został zamknięty.
Od końca z 1969 do 1983 lata w soborze przeprowadzały się konserwatorskie i architektoniczno-archeologiczne badania. Po ich zakończeniu w budynku świątyni były odkryte muzeum historii architektury katedry św. Zofii i sala koncertowa kameralnej i organowej muzyki. W 1985 roku w soborze był zbudowanym organem. Pierwszy koncert został dany 2 maja 1985 roku.
Dzisiaj sobór znajduje się w znakomitej kondycji. Ta świątynia także wchodzi w skład Połocki historyczno-kulturalnego muzeum-skansen. Go odwiedzają bardzo wielu turystów i podróżnych. Jednak, pewnego razu na rok, 5 czerwca, w dzień pamięci Świętej Eufrozyny Połockiej, tu przechodzi przez prawosławne nabożeństwo. Następnie od katedry św. Zofii do klasztoru Przemienienia Pańskiego i św. Eufrozyny Połockiej przechodzi procesja.
A oto od oryginalnej katedry św. Zofii 11-go wieku zachować się elementy fundamentu, które dostępne do oglądania w dolnej (piwnicznej) części soboru, a także apsyda wysokością koło dziewięciu metrów od prawej strony soboru. Ta apsyda - najstarsze urządzenie na terytoria Republiki Białoruś, z liczby zachujących się. Obok z katedrą św. Zofii w Połocku rozmieścił się także Borysów kamień z napisami 12 wieki, przywieziony tutaj z wsi Podkoscielcy. A sam sobór niezmiernie malowniczo kładzie się nad wysokim brzegiem Zachodniaja Dźwina.
Bardzo ważną osobliwością miasta Połocka staje się kompleks budynków kobiecego klasztoru Przemienienia Pańskiego i św. Eufrozyny Połockiej. Ten klasztor został założony przez sama Eufrozyna Połockiej w 1125 rokowi. Najważniejszym architektonicznym, kulturalnym i historycznym zabytkiem klasztoru staje się cerkiew Przemienienia Pańskiego zbudowana między 1152 i 1161 latami architektom Janem. Ta nieduża świątynia została zbudowana pod kierunkiem Świętej Eufrozyny Połockiej. Do naszych dni doskonale zachowała się oryginalna świątynia 12-go wieku, wewnątrz którego także zachowała się do twarzy cela Wielebnej i oryginalne freski 12-go wieku. Dana świątynia to jedno z najstarszych kamiennych budynków Białorusi, poza tym doskonale zachujące się. Wartość tej świątyni po prostu nieprawdopodobnie wielka. Także w skład klasztoru wchodzą i inne nader wartościowe zabytki architektury. Centralna świątynia klasztoru - sobór Świętego Krzyża zbudowany tu w 1897 roku. Brama-dzwonnica i jeszcze jedna nieduża cerkiew zbudowane tu w końcu 19-go wieku. Jeden z klasztornych korpusów wznieśli tu w początku 18-go wieku. Inne zbudowane później, w 1902 roku i w 1990-ch latach.
Zwięźle opiszemy historię klasztoru. A więc, od chwili swojej podstawy i do końca 16-go wieku klasztor kontynuował prawosławnym i działającym. W 1579 roku Połock został wzięty przez Stefana Batorym, i wszedł w skład Rzeczpospolitej. Po tego w 1580 roku klasztor został oddany jezuitom. W 1654 rokowi zwrócony w prawosławie. W 1667 roku znowu dostał się w ręce jezuitów, w zarządzaniu których zostawał do 1820 roku. Następnie jezuici porzucili Połock. Ale jeszcze pewien czas klasztor zostawał katolickim, został przeniesiony do zakonu pijarów. W 1832 rokowi, po klęsce odpowiedniego powstawania, klasztor został zwrócony prawosławnym i na 1840 rokowi w całości przywrócony. Dalej klasztor kontynuował funkcjonować i rozszerzać się aż do początku 20-go wieku.
W 1915 roku, w czas Pierwszej Wojny Światowej mieszkanki klasztoru i kościelne wartości byli ewakuowani w głąb Rosji. W 1921 roku klasztor wznowił pracę w Połocku, jednak wkrótce, w 1925 roku do reszty został zamknięty. Jednak, w 1943 roku, w wejściu Drugiej Wojny Światowej, okupacyjne władze dały pozwolenie na wznowienie pracy klasztoru. Po tego było zaczętym odrodzeniem klasztoru. Już w czasy radzieckie, w 1961 roku klasztor znów został zamknięty, a jego centralna świątynia stała się zwykła parafialnym, ale kontynuował funkcjonować.
Następna decyzja o wznowieniu pracy klasztoru znów została przyjęta w 1989 roku. W 1990 roku po prowadzeniu pewnych rekonstrukcyjnych i prac konserwatorskich klasztor znowu był otwarty. Z tych porów i do naszych dni on ciągle funkcjonuje. Tutaj przyjeżdżają bardzo wielu turystów i pielgrzymów. Wszystkie budynki, świątynie i inne zabytki architektury, odnoszące się do klasztoru w niedawne czasy, do reszty doskonale zostali odrestaurowani i teraz znajdują się w znakomitej kondycji.
Z kobiecym klasztor Przemienienia Pańskiego i św. Eufrozyny Połockiej w Połocku związane dwie duże prawosławne świątynie. W-pierwszych, relikwie Świętego Eufrozyny Połockiej teraz są przechowywani właśnie w tym klasztorze. Od samego końca 12-go wieku i do początki 20-go wieku, relikwie Świętej byli przechowywani w Kijowie. Jednak, w 1910 roku zostali przeniesieni w Połock. Następnie, w okresie z 1920 i aż do 1943 roku relikwie Świętej często otwierali, przesuwali, wystawiali w różnych świątyniach i muzeach, w tej liczbie w Witebsk antyreligijny muzeum. I wreszcie, w 1943 roku, jednocześnie z wznowieniem pracy klasztoru, tam zostali zwróceni i relikwie Świętej Eufrozyny Połockiej. Z tych porów i do naszego czasu oni zostają w Połocku.
W-drugich, do danego klasztoru Wielebna Eufrozyna w 1161 roku ofiarowała pozłacany ołtarzowy krzyż, który później otrzymał nazwę - Krzyż Eufrozyny Połockiej. Ten krzyż obejmował cząstki relikwii wielu świętych i Krzyża Chrystusowa. Krzyż był wycięty przez miejscowego złotnika Łazar Bohsza. Ten krzyż staje się nie tylko religijną relikwią, ale też bardzo wartościowym pomnikiem białoruskiej kultury. W 13-ym wieku krzyż został wyeksportowany z Połocka do Rosji, jednak znowu zwrócony do klasztoru przez Iwana Groznym w 1563 roku po pomyślnym oblężeniu miasta. W 1925 roku krzyż został wycofany z klasztoru przez władze radzieckie. W 1941 roku w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej Krzyż Eufrozyny Połockiej bez śladu zniknął i dotychczas nie znaleziony. W 1997 roku była zrobiona dokładna kopia Krzyża Eufrozyny Połockiej. Odtworzony krzyż teraz znajduje się w klasztorze w Połocku.
Idącą ważną osobliwością miasta Połocka staje się kompleks budynków Bogojawlenski męskiego klasztoru. Centralna świątynia tego klasztoru - cerkiew Objawienia Pańskiego. Dany kościół został zbudowany w 1779 roku. W nasz czas ta świątynia dobrze odrestaurowana. Klasztorne korpusu odnoszące się do danego klasztoru nawet bardziej stare, oni wzniesione w 17-ym wieku, a w nasze dni także znajdują się w znakomitej kondycji. Po pewnym danym właśnie w jednym z korpusów danego klasztoru pewien czas przeżył Symeon Połocki.
W mieście Połock jest jeszcze kilkoma świątynią różnych chrześcijańskich konfesji, które niezbędne wspomnieć. Tak na przykład, kościół Świętego Andrzeja Boboli został zbudowany całkiem niedawno, w 1997 roku. Inna świątynia - Pokrowska cerkiew, także została wzniesiona nie tak dawno - w 1990 roku. Są w mieście Połock i świątynia niezupełnie właściwe dla Białorusi, a mianowicie - Luterańska kircha, zbudowana w 1888 roku. Teraz w budynku kircha rozmieściło się krajoznawcze muzeum.
Idącą ciekawą osobliwością miasta Połocka staje się kompleks budynków byłego kolegium i klasztoru Jezuitów. Budynki wchodzące w skład danego architektonicznego kompleksu wznosiły się w Połocku od 1750 roku po 1835 rok. Jeszcze niedawno większość budynków wchodzących w ten kompleks przedstawiali z siebie ruiny. Ale na daną chwilę ich już przywrócili. Także w skład danego architektonicznego kompleksu nie ma kiedy wchodziła ogromna i piękna świątynia - Kościół Świętego Stefana (od 1830 roku - Nikołajewski sobór), który został wzniesiony w 1738 roku a w 1964 roku został wysadzony i w całości zburzony. Od tej świątyni został tylko obraz na fasadzie jednego z budynków Połocka, stojącego przeciwnie zburzonej świątyni.
W mieście Połock wcześniej było jeszcze wiele innych klasztorów i świątyń. Do żalu z powodu, bynajmniej nie wszyscy zachowali się do naszych dni. Pewne z ich dzisiaj stanowią ruiny, a inne zburzone do głębi. Na miejscu takich w całości zburzonych klasztorów i świątyń, teraz można zobaczyć tylko pamiętne znaki.
Godną uwagi osobliwością miasta Połocka staje się kamienny dom mieszkalny 1694 roku budowy. Budynek jak widzimy bardzo stare. Z architektonicznego punktu widzenia, niemniej jednak ono niezbyt z uwagą. Tym nie mniej pewnej wartości temu budynkowi dodają przypuszczenia o tym, że właśnie tu w czasie swoich wizyt w Połock kładł się car Piotr.
W mieście Połock bardzo wiele ciekawych pomników. Na jednej z centralnych placów miasta Połocka rozmieściła się stela w dumę bohaterów wojny 1812 roku. Dany 24-metrowy żelazny monument - przywrócona kopia pomnika, wzniesionego w 1850 roku i rozebranego w 1932 roku. Na terytoria miasta Połocka po pewnym obliczeniom kładzie się geograficzne centrum Europy, w zaszczyt czego tu także jest piękny pomnik. Także w mieście Połocku rozmieściły się pomniki Wsiesław Briaczysławicz, Symeon Połocki, Krywicze, Eufrozyna Połocka i Franciszek Skaryna. No i wreszcie w mieście Połock jest bardzo ciekawy pomnik litery "Ў" - unikatowej literze białoruskiego alfabetu.
Jak już wspominało się miasto Połock bardzo stary, on posiada bogatą historię. Dlatego, oczywiście zaś, oprócz wyliczonych osobliwości w mieście Połock jest jeszcze bardzo wiele innych ciekawych budynków i zabytków architektury. Większość z takich budynków została zbudowana z 18-go i do początki 20-go wieku. Miasto Połock kosztuje w miejscu gdzie rzeka Pałata wpada w Zachodniaja Dźwina. Liczny zabytki architektury Połocka malowniczo rozmieszczone na pięknych brzegach tych rzek. Centrum historyczne miasta Połocka pięknie urządzane. W mieście Połocku są wszystkie niezbędne obiekty infrastruktury turystycznej. Wszyscy te czynniki doskonale uzupełniają turystyczną atmosferę miasta, i razem z już wyliczonymi najwartościowszymi obiektami historyczno-kulturalnego dziedzictwa Białorusi robią Połock bardzo pociągającym i jednym z najważniejszych turystycznych ośrodków dla podróżnych po Białorusi.
Szkice Napoleona Ordy, Połock:
