Будслаў - гэта вёска Мядзельскага раёна, Мінскай вобласці Беларусі. Асноўнай і фактычна адзінай славутасцю вёскі Будслаў з'яўляецца касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі. Гэты велічны і выбітны храм мае вельмі вялікія памеры і запамінальны знешні выгляд. Касцёл у вёсцы Будслаў з'яўляецца адной з ключавых славутасцяў ўсяго рэгіёну і шырока вядомы не толькі ў Беларусі, але і далёка за яе межамі.
Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі быў першапачаткова пабудаваны ў вёсцы Будслаў у 1633-43 гадах. Аднак гэта быў не зусім той храм, які можна ўбачыць у вёсцы Будслаў сёння. Справа ў тым, што ў 1767-83 гадах касцёл быў вельмі глыбока перабудаваны і дапрацаваны. Тады, у сярэдзіне 18-га стагоддзя побач са старым касцёлам быў узведзены велізарны новы храм, які і захаваўся да нашых дзён. Пры гэтым стары касцёл 17-га стагоддзя ператварыўся ва ўсяго-толькі адну невялікую бакавую капліцу, што ўшчыльную прылягае да новага храма. Гэты фрагмент пабудовы 17-га стагоддзя выдатна захаваўся да нашага часу. І нават больш за тое, унутры гэтай капліцы, асвячонай асобна ў гонар Святой Барбары і якая мае асобны ўваход (з адваротнага боку касцёла), захаваўся старажытны, унікальны і вельмі каштоўны драўляны разны алтар, выкананы ў 1643-47 гадах адразу пасля ўзвядзення першага каменнага касцёла.
Першапачаткова касцёл у вёсцы Будслаў уваходзіў у склад каталіцкага кляштара бернардзінцаў. Гэты кляштар быў заснаваны ў 1504 годзе. Да пабудовы першага каменнага храма ў сярэдзіне 17-га стагоддзя ў склад кляштара ў вёсцы Будслаў ўваходзіла спачатку драўляная капліца, а затым драўляны касцёл. У 1613 годзе ў кляштар у вёсцы Будслаў перадалі абраз Маці Божай. Гэты абраз прывёз з Рыма ў 1598 годзе ў якасці падарунка ад Папы Рымскага вядомы дзяржаўны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага таго часу - Ян Пац. Абраз быў перададзены кляштару адным з яго спадчыннікаў пасля яго смерці. Такім чынам, як можна бачыць, касцёл у вёсцы Будслаў вельмі старадаўні, і ў ім захоўваюцца нават яшчэ больш старадаўнія святыні і помнікі культуры.
За доўгія стагоддзі свайго існавання абраз Маці Божай Будслаўскай шырока праславіўся сваімі цудадзейнымі ўласцівасцямі (таму ён і атрымаў асобную назву па імені вёскі). Дадзеная ікона захавалася да нашых дзён і сёння месціцца за галоўным алтаром касцёла ў вёсцы Будслаў. На бягучы момант абраз Маці Божай Будслаўскай з'яўляецца цэнтральнай каталіцкай святыняй ўсёй Беларусі і прыцягвае тысячы пілігрымаў. Каб падкрэсліць асаблівую ролю дадзенай іконы для беларускіх каталікоў у нядаўні час яна была каранавана папскімі каронамі. Яны сімвалізуюць асаблівую важнасць і вялікую каштоўнасць гэтай святыні. А касцёл у вёсцы Будслаў, як месца дзе дадзеная ікона захоўваецца, на сённяшні дзень з'яўляецца для каталікоў Беларусі нацыянальным санктуарыем (гэта значыць, адным з самых святых месцаў і асноўным напрамкам для пілігрымавання). Нацыянальны санктуарый Маці Божай у Будславе займае адно з цэнтральных месцаў у жыцці Каталіцкага Касцёла на Беларусі.
Коратка згадаем самыя важныя падзеі з гісторыі касцёла і кляштара ў вёсцы Будслаў. Так, кляштар заснаваны ў пачатку 16-га стагоддзя шчасна функцыянаваў да сярэдзіны 19-га стагоддзя. За гэты час драўляную капліцу змяніў драўляны касцёл, затым у сярэдзіне 17-га стагоддзя на месцы драўлянага быў узведзены невялікі каменны касцёл. Пасля гэтага, у сярэдзіне 18-га стагоддзя, з выкарыстаннем некаторых частак папярэдняга храма быў пабудаваны новы велічны храм. Затым ў 1852 годзе кляштар бернардынцаў у вёсцы Будслаў быў зачынены. Пасля гэтага касцёл стаў звычайным парафіяльным, хоць яго не пераставалі наведваць мноства пілігрымаў, бо ўжо тады абраз Маці Божай Будслаўскай быў шырока вядомы. Пасля гэтага, у другой палове 19-га стагоддзя старыя драўляныя кляштарныя карпусы былі заменены на новы каменны будынак, які стаў выконваць ролю плябаніі (дома святара і парафіяльнай адміністрацыі). Будынак плябаніі захаваўся да нашых дзён. Ён размешчаны зусім побач з касцёлам у вёсцы Будслаў.
У міжваенны час, калі вёска Будслаў ўваходзіла ў склад Польшчы будынак храма быў капітальна адрэстаўраваны. Аднак, адразу пасля прыходу ў гэтую вёску савецкай улады ў 1939 годзе касцёл зачынілі. Тым не менш, касцёл у вёсцы Будслаў не сталі выкарыстоўваць у якой-небудзь іншай якасці (напрыклад, пад склад), як гэта часта здаралася ў савецкі час у Беларусі. Храм проста пакінулі пуставаць. Таму, пасля Другой Сусветнай Вайны сюды час ад часу нават прыяжджалі святары, а вернікі рэгулярна збіраліся на малітвы. У пачатку 1990-ых гадоў распачалося адраджэнне касцёла ў вёсцы Будслаў. Тады ж была каранавана ікона Маці Божай, а храм атрымаў статус нацыянальнага санктуарыя. Таксама, сюды вярнуліся манахі бернардынцы. Аб паўнавартасным аднаўленні працы кляштара гаворка пакуль не ідзе. Манахі пакуль проста жывуць тут у адпаведнасці са сваім статутам і выконваюць ролю парафіяльных святароў. Рэстаўрацыйныя і аднаўленчыя працы вяліся вельмі доўга. На сённяшні дзень касцёл у вёсцы Будслаў знаходзіцца ў вельмі добрым стане. Аднак па-ранейшаму застаюцца некаторыя элементы ўнутранага ўбрання храма, якія ўсё яшчэ трэба будзе аднавіць. Дарэчы, інтэр'ер касцёла мае вельмі адметную асаблівасць: ва ўнутраным убранні храма маецца цэлы шэраг дэкаратыўных элементаў (такіх як карнізы, пілястры і нават цэлыя алтары), якія выглядаюць аб'ёмнымі, але на самай справе проста таленавіта намаляваны на плоскіх сценах.
Улічваючы асаблівую ролю касцёла ў вёсцы Будслаў ў жыцці беларускіх каталікоў Папа Рымскі ў сярэдзіне 1990-ых гадоў прысвоіў дадзенаму храму тытул: "Базіліка Малая". Гэта ганаровае званне не мае ніякага дачынення да архітэктуры храма, а падкрэслівае значэнне і каштоўнасць касцёла ў вёсцы Будслаў для ўсяго Каталіцкага Касцёла. У Беларусі маецца ўсяго некалькі храмаў, якім прысвоены аналагічны тытул. Гэты статус паказвае, што такія храмы з'яўляюцца найважнейшымі храмамі ў сваіх дыяцэзіях (пасля кафедральных сабораў). Дарэчы, тытул "Вялікая Базіліка" абазначае, што некаторы храм знаходзіцца пад непасрэднай юрысдыкцыяй Папы Рымскага. Такіх храмаў ва ўсім свеце ўсяго шэсць. Такім чынам, тытул "Базіліка Малая" гэта найвышэйшы тытул, які можа быць у прынцыпе прысвоены якому-небудзь беларускаму касцёлу. І касцёл у вёсцы Будслаў менавіта такі.
Так, на сённяшні дзень касцёл у вёсцы Будслаў з'яўляецца выбітным архітэктурным помнікам рэспубліканскага значэння, каштоўнай славутасцю Беларусі і адной з ключавых святынь для беларускіх каталікоў. Гэты касцёл і абраз Маці Божай Будслаўскай, які тут захоўваецца, маюць асаблівы статус у Каталіцкім Касцёле, які падкрэслівае іх важнасць і каштоўнасць. Сюды штогод прыязджаюць дзесяткі тысяч турыстаў з розных краін, якія належаць да розных хрысціянскіх канфесіяў. Рэгулярна ў пачатку ліпеня тут праводзяцца вельмі маштабныя каталіцкія фэсты. Тут захоўваюцца вельмі каштоўныя культурныя помнікі (старадаўні драўляны алтар і абраз Маці Божай). А побач з касцёлам у вёсцы Будслаў захаваўся таксама будынак плябаніі, які прызнаны архітэктурным помнікам 19-га стагоддзя.
Таксама нельга не сказаць некалькі слоў аб турыстычнай інфраструктуры вёскі Будслаў ў цэлым. А менавіта, тут маецца некалькі крам рознага профілю, кафэ і аддзяленні банка і пошты. Усе гэтыя аб'екты размешчаны на той жа плошчы, што і касцёл. Дадзеная плошча, дарэчы, горда называецца: "Чырвоная плошча". Акрамя таго, прама на Чырвонай плошчы ў вёсцы Будслаў знаходзіцца вельмі прыгожа добраўпарадкаваны невялікі сквер, у цэнтры якога маецца помнік прысвечаны падзеям Вялікай Айчыннай Вайны.
