Косава - гэта мястэчка Івацэвіцкага раёна, Брэсцкай вобласці Беларусі. Асноўнай славутасцю горада Косава з'яўляецца велізарны і прыгожы палац, пабудаваны тут ў 1838 годзе. Палац у горадзе Косава сваім знешнім выглядам моцна нагадвае замак (хоць такім зусім не з'яўляецца), таму яго часта так і называюць: Косаўскі замак. Аж да Першай Сусветнай Вайны палац у горадзе Косава знаходзіўся ў прыватнай уласнасці і некалькі разоў змяняў гаспадароў. Затым, падчас Першай Сусветнай Вайны Косаўскі замак быў разрабаваны і часткова разбураны. У міжваенны перыяд, калі пасёлак Косава уваходзіў у склад Польшчы, будынак палаца быў часткова адрэстаўраваны, а ў ім размясціліся вучылішча садоўніцтва і мясцовыя выканаўчыя органы ўлады. У час Вялікай Айчыннай Вайны палац у горадзе Косава ізноў вельмі моцна пацярпеў, і ў савецкі час заставаўся ў запусценні. У 2008 годзе была распачатая рэстаўрацыя Косаўскага замка.
Рэстаўрацыя палаца ў горадзе Косава вядзецца вельмі павольна, этапамі, па меры паступлення фінансавання. На бягучы момант рэстаўрацыя палаца яшчэ пакуль канчаткова не завершана, але галоўнае, што і не спынена. Пры гэтым, ужо цяпер выдатна відаць наколькі велічным і выдатным з'яўляецца гэты палац. Экстэр'ер Косаўскага замка адноўлены амаль цалкам. Вядуцца ўнутраныя працы. У 2017 годзе ў часткова адноўленым палацы ў горадзе Косава была адчынена часовая музейная экспазіцыя. У ходзе рэстаўрацыі плануецца таксама далейшае поўнае аднаўленне ўнутранага строю большасці памяшканняў палаца, добраўпарадкаванне тэрыторыі, адраджэнне парку і саду, цалкам згубленых ў 20-ым стагоддзі. Пасля заканчэння рэстаўрацыі, акрамя музея, у Косаўскім замку размесціцца невялікі рэстаранна-гасцінічны комплекс, а таксама аддзел ЗАГС. Акрамя дадзенага ўзрушаючага палаца ў горадзе Косава маецца яшчэ некалькі вельмі цікавых і каштоўных гістарычных славутасцяў.
І наступнай важнай славутасцю горада Косава з'яўляецца музей-сядзіба Тадэвуша Касцюшкі. Дадзены музей размясціўся ў адноўленай сядзібе, у якой ў 1746 годзе нарадзіўся Тадэвуш Касцюшка. Тут жа прайшлі яго першыя гады жыцця. Ад арыгінальнай сядзібы 18-га стагоддзя захаваліся толькі падмуркі і падвал. Астатняя частка будынка была адноўлена ў 2004 годзе на падставе малюнкаў 19-га стагоддзя пры фінансавай падтрымцы ЗША. Экспазіцыя музея Тадэвуша Касцюшкі ў горадзе Косава ўключае ў асноўным копіі розных прадметаў і лістоў звязаных з яго жыццём (арыгіналы якіх захоўваюцца ў Польшчы і ЗША), а таксама мноства прадметаў штодзённага ўжытку і мэблі, якія могуць пазнаёміць наведвальнікаў з побытам беларускай шляхты сярэдзіны 18-га стагоддзя. Нагадаем, што Тадэвуш Касцюшка - гэта ваенны і палітычны дзеяч Рэчы Паспалітай і ЗША, удзельнік вайны за незалежнасць ЗША, кіраўнік нацыянальна-вызваленчага паўстання 1794 года, нацыянальны герой Польшчы, ЗША, Літвы і Беларусі, а таксама ганаровы грамадзянін Францыі.
Варта таксама адзначыць, што тэрыторыя вакол сядзібы вельмі добра добраўпарадкавана, маецца невялікі вадаём, недалёка размешчаны таксама невялічкі рэстаран. Ды і наогул, сядзіба Тадэвуша Касцюшкі ў горадзе Косава размешчана непасрэдна побач з палацам, апісаным вышэй. Разам гэтыя два, такіх розных, але вельмі цікавых і каштоўных аб'екта фармуюць унікальны архітэктурны ансамбль, а таксама ператвараюць горад Косава ў вельмі папулярнае месца сярод турыстаў. Па зразумелых прычынах сюды вельмі часта наведваюцца і замежныя турысты, асабліва з Польшчы, Літвы і ЗША. Палац і сядзіба ў горадзе Косава з'яўляюцца выбітнымі архітэктурнымі помнікамі, культурна-гістарычнымі каштоўнасцямі і славутасцямі Беларусі.
Аднак спіс славутасцяў горада Косава не вычэрпваецца палацам і сядзібай. Так напрыклад, тут таксама маецца Траецкі касцёл, пабудаваны ў 1877 годзе. Гэты касцёл пабудаваны наўзамен старога драўлянага касцёла 1626 года пабудовы, які стаяў на тым самым месцы. Менавіта ў гэтым драўляным касцёле быў ахрышчаны Тадэвуш Касцюшка. Пры будаўніцтве новага каменнага касцёла царкоўныя рэчы са старога касцёла былі перанесены ў новы. У савецкі час касцёл у горадзе Косава хоць і быў зачынены, тым не менш не быў разрабаваны. У ім таксама не размяшчалася ніякіх іншых устаноў, такім чынам будынак храма проста быў зачынены і пуставаў. Але галоўнае, што ўсе царкоўныя рэчы была зноў-такі захаваная.
І такім чынам, да нашых дзён у касцёле ў горадзе Косава захаваліся шматлікія каштоўныя старажытныя іконы, а таксама арыгінальная старажытная каменная купель з дапамогай якой і быў ахрышчаны Тадэвуш Касцюшка. Сёння гэтая купель даступная для агляду наведвальнікам храма і з'яўляецца вельмі каштоўным гістарычным экспанатам. Касцёл у горадзе Косава, вядома ж, з'яўляецца важнай гістарычнай і архітэктурнай славутасцю, а таксама выдатна дапаўняе багатую турыстычную атмасферу горада. Наведванне гэтага храма, нароўні з наведваннем палаца і сядзібы ўваходзіць у абавязковую праграму шматлікіх экскурсій, што заязджаюць ў горад Косава.
Акрамя ўжо згаданых буйных гістарычных і архітэктурных славутасцяў ў горадзе Косава маецца яшчэ некалькі іншых славутасцяў. Па-першае, гэта мураваная царква Святога Антонія, пабудаваная ў 1868 годзе ў цэнтры горада Косава. Па-другое, гэта зноў-такі мураваная каталіцкая капліца, пабудаваная ў 1859 годзе на адных з мясцовых могілак. І нарэшце, па-трэцяе, гэта яшчэ адна царква, на гэты раз ужо драўляная, асвечаная ў гонар Успення Найсвяцейшай Багародзіцы і пабудаваная ў 1871 годзе на іншых могілках. Зараз гэтая царква выконвае ролю капліцы. Таксама ў горадзе Косава захавалася яшчэ некалькі непрыметных будынкаў, якія можна было б аднесці да гарадской гістарычнай забудовы. Такім чынам, горад Косава вельмі багаты на розныя, у тым ліку вельмі каштоўныя, архітэктурныя і гістарычныя славутасці і можа быць вельмі цікавы турыстам і падарожнікам па Беларусі.
Замалёўкі Напалеона Орды, Косава:
