Rajca - to wieś w Korelickim powiecie, Grodzieńskiego obwodu Białorusi. Podstawową osobliwością wsi Rajca pojawia się cerkiew Świętej Warwary, która była zbudowana w 1817 roku z cegły i kamienia naturalnego. Cerkiew na wsi Rajca posiada bardzo niezwykłą powierzchowność. Ona wygląda jak mała średniowieczna twierdza. Chociaż, widoczne, co w początku 19-go wieku żadnych obronnych funkcji przy budownictwie w niej już nie zakładało się.
Częściowo, taki niezwykły dla cerkwi wygląd, rozmawia tym, co świątynia na wsi Rajca początkowo powstawała jako kościół, i, łącząc stanowiska, rodowy grobowiec w składzie starcza szerokiego folwarcznego kompleksu, który kładł się na wsi Rajca. O tym kompleksie jeszcze zostanie powiedziane dalej. W 1863 roku, po klęsce odpowiedniego powstawania, świątynia na wsi Rajca była przekształcona w Spaso-Prieobrażenskuju cerkiew. W czasie Pierwszej Wojny Światowej kościelne dzwony i pewne inne wartości zostały wywiezione w głąb Rosji.
W czasie Drugiej Wojny Światowej w cerkiew trafił przyrząd. Sprawa w tym, że cerkiew staje się wysokościową dominantą osiedla, odpowiednie dla niej mogła strzelać artyleria. Później świątynię także podpalili partyzanci. W środku 20-go wieku władze radzieckie przyjęły postanowienie by znieść na wpół zniszczony budynek świątyni na wsi Rajca, który już wtedy stał pusty bez dachu i zamknięć. W cerkwi zostało przeprowadzone nieco wybuchów, jednak masywne ściany z cegły i kamienia naturalnego, osiągające metrową grubość, wytrwali, a do reszty rozbierać świątynia tak i nie stanęli. Świątynię po prostu zostawili stać puste i dalej walić się pod działaniem czasu.
W 2000 roku była zaczętą konserwacją cerkwi na wsi Rajca. W 2003 roku świątynia od nowa została poświęcona w imię Świętej Warwary. W ciągu wszystkich tych wydarzeń cerkiew na wsi Rajca nieznacząco zmieniła się, w szczególności zniknęła rzeźba Matki Boskiej, która ozdabiała solidną wieżę na głównej fasadzie, z tej zaś wieży zginęły kuranty i dzwony, zniszczone przypory umacniające boczne fasady. Konserwacja świątyni trwa. Jednak, ona odbywa się tylko siłami nielicznej parafii świątyni, dlatego bardzo powolne. Tym nie mniej, w planach jest całkowite odrodzenie historycznego wyglądu cerkwi na wsi Rajca.
Coś już zrobione, na przykład, na doskonale odrestaurowanej głównej fasadzie cerkwi na wsi Rajca znowu rozmieścił się mechaniczny zegarek. Jednak, niestety, przy przywróceniu ścian świątyni była wykorzystywana tylko zwykła cegła, zamiast kamienia naturalnego, z którego zbudowane ocalałe fragmenty ścian, lecz dach stał się blaszane, zamiast dachówkowego. Tym nie mniej, wszystko to oczywiście zwykłe dla Białorusi, i rozmawia silnie ograniczonymi finansowymi możliwościami konserwatorów. Ale oto pojawienie się napisu «2000» na jednym z fasad budynku całkiem nietypowe i niezrozumiałe. Tak więc, do wynikającego etapu przebudowy, historyczny wygląd kościoła na wsi Rajca wyraźnie naruszony. Chociaż ogólnego pozytywnego wrażenia podróżnych i turystów z odwiedzin danej świątyni ten fakt nie zamienia.
Cerkiew na wsi Rajca - to bardzo ciekawa osobliwość, ważny zabytek architektury i obiekt kulturalno-historycznego dziedzictwa Białorusi. Ona bardzo malowniczo rozmieszczona na wysokim wzgórzu, od którego otwiera się doskonały wygląd na wieś. Przez rząd z cerkwią rozlokowana plebania 19-go wieku (dom duchownego, kościelna administracja i gospodarcze podwórze) i dwie bramy, które także zostały zbudowane w 19-ym wieku. Po wojnie, kiedy cerkiew została zburzona, budynek plebanii został wyposażony w nowe urządzenia do świątyni, w której przechodzili służby. Teraz ten budynek także służy parafii cerkwi na wsi Rajca.
Jak już wspominało się, na wsi Rajca wcześniej kładł się szeroki folwarczny kompleks. Do naszego czasu, oprócz kościoła, na ten kompleks zachował się sam folwarczny dom, fragmenty parku i nader godny uwagi herbowy słup. Folwarczny dom został zbudowany w początku 19-go wieku, a na dzisiejszy dzień on staje się ciekawą osobliwością wsi Rajca. Ten dwór ciekawy tym, co go wygląd bardzo charakterystyczny do swojego czasu, do tego nieźle zachował się. Dlatego patrząc na dwór na wsi Rajca podróżni i turyści mogą w myśli zanurzyć się w atmosferze cichego białoruskiego prowincjonalnego życia 19-go wieku. Właśnie tu można odczuć prawie nieuchwytny oddech tej szlachetniej Białorusi, której, zdaje się, dawno już nie ma.
Na daną chwilę dwór na wsi Rajca znajduje się w własności prywatnej. Właściciele folwarcznego domu przedsiębiorą próby po pełnej go konserwacji i przywróceniu. Planuje się organizować tu muzeum. Częściowo te plany już realizowane, jedno z pomieszczeń dworu już staje się salą wystawową, z na razie jeszcze niebogatą ekspozycją. Tym nie mniej, nawet w takim stanie dwór na wsi Rajca być może nader ciekawy dla podróżnych, a razem z kościołem oni kształtują w tej wsi po prostu doskonałą turystyczną atmosferę.
Szkice Napoleona Ordy, Rajca:
