Smolany - to wieś w Orszańskim powiatu, Witebskiego obwodu Białorusi. W wsi Smolany są wiele osobliwości, ale, niestety, prawie wszyscy oni stanowią ruiny, albo znajdują się w słabej kondycji. Podstawową architektoniczną osobliwością wsi Smolany pojawiają się ruiny magnackiego zamka początku 17-go stulecia. Wiek tego zamka prawda okazał się nie długi, silnie doznał cierpień w wojnach 17-go i początki 18-go wieków, a już na koniec 18-go stulecia przedstawiał z siebie ruiny. Oprócz tego, te ruiny jeszcze i zostali sprzedani na cegłę. Do naszych dni zachowały się ruiny tylko jednej z wież zamka. O tym jak wyglądał ten zamek w okresie swoje kwitnięcie można sądzić tylko po współczesnej amatorskiej przebudowie przyprowadzonej poniżej. Stan ruin zamka na wsi Smolany w sposób istotny nie zamienia się już większy od stulecia, ale niestety jego przebudowa na razie także nie przewiduje się, poza tym nie wyraźnie nawet śladów choć jakiejś wyraźnej konserwacji.
Idącą ważną osobliwością wsi Smolany pojawiają się, znowu a jednak, ruiny kościoła Panny Marii. W różnych źródłach wskazują się różne daty budowy tej świątyni, od 1678 roku do końca 18-go wieku. W dowolnym przypadku, kościół na wsi Smolany bardzo stary. Wcześniej ten kościół wchodził w skład klasztoru. Niedaleko od kościoła na wsi Smolany zachował się nawet klasztorny korpus, w sposób istotny przebudowany w czasy radzieckie pod gospodarcze potrzeby, lecz teraz także walący się. Jak i ruiny zamka, ruiny kościoła, widocznie, zwłaszcza nie konserwacji, przywrócenie kościoła na wsi Smolany także, sądząc po wszystkim, małoprawdopodobnie.
Idącą ważną osobliwością wsi Smolany pojawiają się ruiny cerkwi Świętego Aleksieja, zbudowanej w 1864 roku. Przez rząd ze świątynią rozmieszczona także nieduża budowa, służąca w charakterze kaplica-grobowiec, zbudowana w początku 20-go wieku. W różnicę między kościołem i zamkiem, ruiny cerkwi na wsi Smolany, sądząc po wszystkim próbowali zakonserwować, chociaż pełnowartościowe przywrócenie tej świątyni także, widocznie, mało prawdopodobnie. Obie świątynie na wsi Smolany silnie ucierpieli w czasie wojen 20-go wieku, po czym, władza radziecka ich oczywiście i nie zamierzała przywracać dlatego kontynuowali walić się, i doślij do naszego czasu w takiej słabej kondycji.
Idącą osobliwością wsi Smolany pojawia się całkowicie unikatowa i bardzo wartościowa drewniana Spaso-Prieobrażenskaja cerkiew 1710 roku budowy. Unikatowy charakter tego kościoła oparty na dwóch czynnikach. W-pierwszych, samo to, co drewniana budowa, której bardziej 300 lat zachowała się do naszego czasu w takim dobrym stanie, już zdumiewająco. A po drugie to jeden z niewielu drewnianych świątyń w Białorusi w którym, oprócz podstawowego (górnego) świątyni, jest jeszcze i dolny (kryptowy). Oto jak ciekawie wyszło na wsi Smolany, stare kamienne budynki walą się i stanowią ruiny lecz drewniana świątynia który nawet starzej pewnych z ich, kosztuje w dobrym stanie i pełnowartościowo funkcjonuje.
Jest na wsi Smolany i jeszcze kilka osobliwości. W-pierwszych, ten w sposób istotny przebudowany budynek gospodarstwa końca 19-go wieku, w którym teraz kładzie się szkoła. Rządem z folwarcznym domem są także kilka gospodarczych budów odnoszących się do gospodarstwa, większość z których stopniowo walą się. W-drugich, ten budynek drewnianego młyna początku 20-go wieku. No i wreszcie, na wsi Smolany rozmieszczony grób Tomasza Zana - białoruskiego poety i członka towarzystwa Filomatyczne.
Szkice Napoleona Ordy, Smolany:
