Dereczyn - to wieś w Zelwieńskim powiatu, Grodzieńskiego obwodu Białorusi. Podstawowymi osobliwościami wsi Dereczyn pojawiają się dwie świątynie: cerkiew Przemienienia Pańskiego, zbudowana w 1865 roku i kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zbudowany w 1913 rokowi. Właśnie gotycki budynek kościoła przyciąga na wieś Dereczyn większość turystów i podróżnych po Białorusi. Rzeczywiste, ten kościół posiada bardzo ciekawą i pozostającą w pamięci powierzchowność, chociaż niezbyt duże rozmiary. Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na wsi Dereczyn wznosił się z czerwonej cegły od 1906 roku po 1913 rok, niedaleko miejsca, gdzie wcześniej znajdował się klasztor i stary kamienny kościół z 17-go wieku, które zostały zamknięte i zniszczone w połowie 19-go wieku. Budynek nowego kościoła na wsi Dereczyn wykonany w neogotyckim stylu.
Jesienią 1951 roku kościół na wsi Dereczyn został zamknięty przez władze radzieckie. Pewien czas budynek świątyni wykorzystali jak skład, następnie kościół stał w opustoszeniu i powoli walił się. W początku 1990-ch lat świątynię zwrócili wierzącym. Kościół na wsi Dereczyn w całości został przywrócony i znów poświęcony w 1993 roku. Terytorium naokoło kościoła otoczone przez kamienne ogrodzenie. Rządem z kościołem na wsi Dereczyn jest także budynek plebanii (parafialnej administracji), który został wzniesiony w początku 20-go wieku, ale też w nasze dni funkcjonuje po swoim początkowym przeznaczaniu. Wystrój wewnętrzny kościoła na wsi Dereczyn wystarczająco skromny. A oto eksterier świątyni, chociaż odznacza się pewnym opanowaniem, niemniej jednak razi swoją wytwornością, wielkością i pięknem gotyckich form. Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na wsi Dereczyn staje się jaskrawą osobliwością Białorusi.
Jak już wspominało się, jeszcze jednej bardzo ważną architektoniczną osobliwością wsi Dereczyn pojawia się cerkiew Przemienienia Pańskiego. Dana świątynia wznosiła się od 1854 roku po 1865 rok. Cerkiew na wsi Dereczyn także posiada nieco niestandardową i nader pozostającą w pamięci powierzchowność. Ta majestatyczna i wystarczająco wielka świątynia zbudowana w bizantyjskim stylu z pięcioma drewnianymi kopułami. Cerkiew na wsi Dereczyn godna uwagi nie tylko swoimi gabarytami i ciekawą architekturą, ale też i zadziwiającym ściennym malowaniem. Ołtarzowa i kopulasta części świątyni ozdobione przez piękne wizerunki świętych i sceny biblijne.
Cerkiew na wsi Dereczyn nie została zamknięta w czasy radzieckie. Mimo na określone przeszkody i trudności świątynia kontynuowała pełnowartościowo funkcjonować. Tym nie mniej, na koniec 20-go wieku cerkiew na wsi Dereczyn ostro potrzebowała odrestaurowania. W 2004 roku cerkiew Przemienienia Pańskiego na wsi Dereczyn została wniesiona w państwową listę kulturowo-historycznych wartości. W 2010-ch latach świątynia w całości została odbudowana i w nasze dni znajduje się w znakomitej kondycji. A więc, obie świątynie na wsi Dereczyn, oczywiście, stają się ważnymi zabytkami architektury, kulturowo-historycznymi wartościami i ciekawymi osobliwościami Białorusi.
We wsi Dereczyn także jest budynek byłego młyna 19-go wieku. Budynek danego młyna teraz znajduje się w dobrym i mocnym stanie i jest wykorzystywany pod gospodarcze potrzeby. Także warto zaznaczyć, że jeszcze całkiem niedawno (w pierwszej połowie 20-go wieku) na wsi Dereczyn kładł się duży i wspaniały pałacowo-parkowy zespół. Jednak na daną chwilę on zburzony absolutnie w całości, od niego pozostały tylko zdjęcia i szkicowania...
Szkice Napoleona Ordy, Dereczyn:
