Гнезна - гэта буйная вёска Ваўкавыскага раёна, Гродзенскай вобласці Беларусі. Асноўнай славутасцю вёскі Гнезна з'яўляецца касцёл Святога Міхаіла Арханёла, які быў пабудаваны ў самым пачатку 16-га стагоддзя. Пачатак будаўніцтва дадзенага храма датуецца 1524 годам. Будаваўся ён на месцы невялікага старадаўняга драўлянага касцёла. А, па некаторых звестках, на гэтым жа месцы, яшчэ да прыходу хрысціянства ў гэтыя землі, размяшчалася паганскае капішча, пра што сведчаць ахвярныя камяні, знойдзеныя на тэрыторыі каля касцёла падчас адной з рэстаўрацый ў 19-ым стагоддзі.
Дадзены храм увабраў у сябе рысы позняй готыкі з элементамі рэнесансу, што ужо праяўляліся ў тыя часы. У архітэктурным плане, вельмі незвычайна для Беларусі выглядае васьмігранная вежа, якая ўпрыгожвае галоўны фасад будынка. Вельмі цікавай і характэрнай асаблівасцю касцёла Святога Міхаіла Арханёла ў вёсцы Гнезна, што адразу кідаецца ў вочы турыстам, з'яўляецца памер цэнтральных ўваходных дзвярэй. Яна настолькі маленькая, што любому чалавеку прыйдзецца нават прыгінацца, каб патрапіць унутр.
Апішам таксама гісторыю храма. Пасля пабудовы касцёла ў вёсцы Гнезна ў пачатку 16-га стагоддзя, наступнай важнай падзеяй у яго лёсе стала тое, што ў 1555 годзе ён стаў кальвінісцкім саборам. У такім статусе ён прабыў амаль сто гадоў, і ў 1643 быў вернуты каталікам. Такім чынам, рэфармацыя не абмінула гэты храм бокам. Таксама ў ходзе сваёй доўгай гісторыі храм шматкроць гарэў і пашкоджваўся ў розных войнах. Аднак, яго заўсёды аднаўлялі. Часам аднаўленне адбывалася хутка, у некаторых іншых выпадках расцягвалася на некалькі дзесяцігоддзяў.
Храм у вёсцы Гнезна таксама актыўна выкарыстоўвалі мясцовыя жыхары як прытулак і крэпасць у час баявых дзеянняў у ваколіцах вёскі, якія здараліся тут у ходзе шматлікіх войнаў. Сапраўды, храм выкананы вельмі манументальна і грунтоўна. І хоць сам касцёл выкарыстоўваўся менавіта як прытулак для мірных жыхароў, і ў саміх баях удзелу не прымаў, тым не менш па ім у некаторых выпадках таксама вёўся прыцэльны гарматны агонь, пра што сведчыць гарматнае ядро, якое захрасла ў цагляным муры сцяны касцёла, і якое захавалася да нашых дзён.
Падзямелле касцёла доўгі час выкарыстоўваўся для пахавання ўладальнікаў Гнезна і іншых знакамітых асоб. З часам гэты некропаль перастаў пашырацца, і ў пачатку 20-га стагоддзя яго замуравалі. Тады ж, у 1930-1932 гадах, у перыяд знаходжання вёскі Гнезна ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі была праведзена глабальная рэстаўрацыя будынка. Пасля Другой Сусветнай Вайны ў 1968 годзе касцёл быў зачынены і перададзены мясцоваму сельскагаспадарчаму прадпрыемству пад склад. Тым не менш, будынак па большай частцы пуставаў, павольна руйнаваўся і старэў.
У 1989 годзе храм вернуты Каталіцкай царкве, яго паўторнае асвячэнне адбылося ў 1990 годзе пасля прывядзення будынка ў парадак. Пасля гэтага была распачатая паўнавартасная рэстаўрацыя і аднаўленне касцёла Святога Міхаіла Арханёла ў вёсцы Гнезна. Гэтыя працы працягваліся дастаткова доўга, але на сённяшні дзень у асноўным завершаны. Такім чынам, у наш час касцёл знаходзіцца ў выдатным стане, а яго дзверы адчыненыя для наведвальнікаў і вернікаў. Акрамя таго, нягледзячы на шматлікія аднаўленчыя працы, якія праводзіліся ў розны час, касцёл у агульных рысах захаваў сваё першапачатковае аблічча.
Касцёл у вёсцы Гнезна з'яўляецца вельмі важным архітэктурным помнікам 16-га стагоддзя. У Беларусі, на жаль, не вельмі шмат архітэктурных помнікаў 16-га або больш ранніх стагоддзяў, таму касцёл у вёсцы Гнезна з'яўляецца унікальным аб'ектам беларускай гістарычнай спадчыны. Гэты касцёл будзе вельмі цікава наведаць усім турыстам і падарожнікам па Беларусі, ён несумненна ўваходзіць у лік цэнтральных славутасцяў і культурна-гістарычных каштоўнасцяў не толькі Гродзенскай вобласці, але і ўсёй Беларусі.
Ёсць у вёсцы Гнезна і іншая немалаважная славутасць, а менавіта - сядзіба 2-ой паловы 19-га стагоддзя, што выдатна захавалася. Як гэта часта бывае ў Беларусі, сядзіба размешчана на беразе невялікага вадаёма. Сядзібны комплекс уключае невялікі палац, які з'яўляецца цэнтральным будынкам ўсяго комплексу, фрагменты парку з прыгожымі алеямі, цэлы комплекс іншых пабудоў, якія раскінуліся амаль па ўсёй вёсцы Гнезна. Некаторыя з гэтых будынкаў раней былі жылымі, адміністрацыйнымі або нават гандлёвымі, іншыя будынкі, якія адносяцца да сядзібы, мелі рознае гаспадарчае прызначэнне, у прыватнасці захавалася стайня.
Большасць будынкаў, а таксама парк, якія ўваходзяць у склад сядзібнага комплексу ў вёсцы Гнезна захаваліся да нашага часу ў добрым стане. Большасць з іх нават было адноўлена і адрэстаўравана ў нядаўні час. У будынку самой сядзібы (невялікага цэнтральнага палаца) сёння размяшчаюцца мясцовыя органы выканаўчай улады. Іншыя будынкі сядзібнага комплексу ў вёсцы Гнезна і сёння выкарыстоўваюцца пад гаспадарчыя ці адміністрацыйныя патрэбы мясцовымі прадпрыемствамі. Несумненна, што сядзібны комплекс у вёсцы Гнезна таксама можа быць вельмі цікавы турыстам і падарожнікам па Беларусі. Гэты комплекс з'яўляецца каштоўным архітэктурным помнікам 19-га стагоддзя і славутасцю Беларусі.
Такім чынам, у вёсцы Гнезна сфармавалася вельмі прыемная турыстычная атмасфера, тут маецца адна з цэнтральных славутасцяў ўсяго рэгіёну, якая выдатна дапаўняецца іншымі невялікімі славутасцямі вёскі. Акрамя таго, у заключэнне неабходна таксама адзначыць, што вёска Гнезна дастаткова буйная. Турысты і падарожнікі па Беларусі змогуць знайсці тут некалькі крамак, аптэку, аддзяленне банка і некаторыя іншыя элементы базавай інфраструктуры, якія могуць спатрэбіцца ім у падарожжы.
Замалёўкі Напалеона Орды, Гнезна:
